AI kan heel veel maar het kost ook wat. Hoe zit dat nu met lastige vragen rond sociaal en ecologisch onrecht en kan je als christen nog wel AI gebruiken? In het Nederlands Dagblad van 31 juli 2025 stond een artikel met de titel AI mijden vanwege milieuschade en uitbuiting. ‘Ik ontdekte: het is niet oké‘. In dit artikel, geschreven door Marina de Haan, worden Lysanne van de Kamp en Jan Wolsheimer geïnterviewd en de strekking is dat zij AI niet (meer) gebruiken vanwege de sociale en ecologische onrecht die het veroorzaakt.
Volgens mij ligt het genuanceerder en in reactie daarop heb ik een opiniestuk geschreven dat in het ND van 6 augustus staat. Je kan het stuk hieronder lezen via de ND-website of hieronder.
AI onder vuur, maar is een boycot het antwoord?
Moeten christenen AI massaal afzweren vanwege onrecht? Of is de werkelijkheid complexer dan een simpele ja of nee? Dat is de vraag die bij me opkwam na het lezen van het artikel “AI mijden vanwege milieuschade en uitbuiting. ‘Ik ontdekte: het is niet oké'” (ND, 31 juli 2025). Twee christenen, Lysanne van de Kamp en Jan Wolsheimer, vertellen daarin waarom zij AI niet meer gebruiken. Hun reden: AI veroorzaakt verborgen sociaal en ecologisch onrecht dat zij niet kunnen verenigen met hun geloof.
Die zorgen begrijp ik goed. Als AI-expert en theoloog volg ik al ruim twintig jaar hoe technologie onze samenleving beïnvloedt, en ik ben me scherp bewust van de schaduwkanten ervan. Er is uitbuiting in productieketens, er zijn enorme datacenters die water en energie verbruiken, en er zijn bedrijven die winst belangrijker vinden dan mensen of milieu. Deze vragen verdienen onze volle aandacht. Maar een totale boycot van AI vind ik te kort door de bocht. Zo dreigen we het kind met het badwater weg te gooien.
AI is niet één ding
In de discussie over AI wordt vaak gedaan alsof het één product is. In werkelijkheid is AI een verzamelnaam voor allerlei technologieën. Soms is het een losstaand programma zoals ChatGPT, maar vaker is het onzichtbaar onderdeel van iets dat we dagelijks gebruiken: Google Maps, de zoekfunctie van Marktplaats of slimme routeplanners in openbaar vervoerapps.
Het helpt om onderscheid te maken. Voorspellende AI (bijvoorbeeld in navigatieapps) werkt anders dan de nieuwe generatie generatieve AI zoals ChatGPT. Al deze systemen leren door patronen te herkennen in data, maar niet elk AI-model is even belastend voor mens en milieu. Net zoals bij kleding of elektronica is het verstandig om te onderzoeken waar iets vandaan komt en welke impact het heeft, in plaats van het hele producttype af te zweren.
De cijfers in perspectief
Het trainen van AI kost energie en water, dat klopt. Maar context is belangrijk. ChatGPT verbruikt per jaar ongeveer evenveel energie als 20.000 Amerikaanse huishoudens. Dat klinkt veel, totdat je weet dat alle videostreamingdiensten samen 33 miljoen huishoudens aan energie opslokken dat is 1.600 keer zoveel[1]. En een AI-video genereren kost veel meer energie dan het schrijven van een tekst met AI. Bovendien is het goed om je te beseffen dat je lang niet voor alle taken die je doet een AI-model nodig hebt en een zoekmachine vaak voldoet. Daarnaast is het goed om je te beseffen dat AI juist kan helpen energie te besparen, bijvoorbeeld door slimme netwerken te optimaliseren of verspilling in de landbouw te verminderen.
Meer kennis, minder angst
AI roept spannende ethische en theologische vragen op. Daar moeten we als christenen niet voor weglopen. Maar laten we onze keuzes niet baseren op angst of onwetendheid. AI is een krachtig gereedschap dat zowel goed als kwaad kan dienen. De uitdaging is niet om het blind te volgen of categorisch af te wijzen, maar om te ontdekken hoe we het rechtvaardig en verantwoord kunnen inzetten.
Ik nodig christenen uit om samen dit gesprek te voeren. Niet met snelle veroordelingen of een boycot als standaardantwoord, maar met kennis, nuance en het verlangen om technologie te gebruiken op een manier die mensen én de schepping recht doet.
Jack Esselink is AI-expert en theoloog
[1] Bron: https://jarnoduursma.substack.com/p/waarom
